Theorieën | opdracht

Theorieën over het wetenschappelijk racisme

Het wetenschappelijk racisme vierde hoogtij in de 19e en begin

20e eeuw. Na de klassiek sociale revolutie van Carl Linnaeus

werd er steeds meer gebruik gemaakt van wetenschappelijke

onderzoeken om racisme te verantwoorden. Vele wetenschappers

deden onderzoeken en hadden theorieën over rassen en

verklaarden het Europese ras superieur. Hierdoor werd het

kolonialisme en racisme voor de gewone mens verantwoord.

In deze les zullen jullie te lezen krijgen hoe het

wetenschappelijk racisme en de politiek met elkaar verweven

raakten en in hoeverre theorieën over het wetenschappijk racisme

bijdroegen aan het kolonialisme en de slavernij in de 19e en

begin 20e eeuw.

In de 19e en de 20e eeuw zijn er meer dan 160 miljoen leven

omgekomen door oorlogen. Deze oorlogen worden gekenmerkt

door het nationalisme en het imperialisme. Beide ideologieeën

hadden een racistische toon en werden door middel van

racistische onderzoeken verantwoord. De belangrijkste

theorieën hiervoor waren die van Charles Darwin,

Francis Galton en Cesare Lombroso.

Hiernaast zullen deze personen uitgelicht worden en het belang

van hun theorieën in het wetenschappelijk racisme besproken

worden.

In deze les zullen de leerlingen te maken krijgen met theorieën

over historische concepten van ras. Hierover bestaan er vijf

theorieën, namelijk monogenisme, polygenisme, pre- adamiten,

eugenetica en scala- naturae. In de vorige les hebben we het al

over het polygenisme en het monogenisme gehad. Het

polygenisme neemt aan dat de er verschillende menselijke

rassen bestaan terwijl het monogenisme uitgaat van één

menselijke ras. Pre-adamiten gaan ervan uit dat blanken

afstammelingen zijn van Adam en dat alle niet- blanken

afstammelingen zijn van een ras van voor Adam.

Wetenschappers die uitgingen van deze visie zijn onder

meer Samuel Norten, Josiah Nort en Charles Caldwell.

Scala- naturae, ook wel ladder van het leven genoemd, is een

ordening van de natuur en het universum in een duidelijk

hiërarchisch systeem van oplopende perfectie, bedacht door

Aristoteles. De scala- naturæ vormde een belangrijk deel van het

wereldbeeld in de Klassieke oudheid en de Europese

middeleeuwen. Doel was alle voorstelbare zaken een plek in het

universum toe te kennen, waarmee orde en betekenis aan de

schepping werd gegeven. De scala- naturæ werd onomstreden

geaccepteerd tot de tijd van de wetenschappelijke revolutie,

waarin ze vervangen werd door de evolutietheorie.

De classificatie ging volgens vijf hoofdgroepen:

heilige en bovennatuurlijke zaken
mensen
dieren
planten
levenloze zaken als aarde, water en gesteente

Eugenetica

Eugenetica werd voor het eerst door Francis Galton gebruikt ter verwijzing naar het gebruik van selectief fokken om een soort in de loop van generaties te verbeteren, specifiek met betrekking tot erfelijke kenmerken. Volgens Galton wordt het mechanisme van natuurlijke selectie gedwarsboomd door de menselijke beschaving. Een van zijn bezwaren tegen beschaving is het streven om mensen in een zwakke positie te helpen, welke indruist tegen de natuurlijke selectie waarbij juist de “zwakkeren” uitsterven. Eugenetici zijn daarom voor acties om de afnemende effecten van de natuurlijke selectie binnen de beschaving te compenseren. Dit basisprincipe vormde de inspiratie voor vele uiteenlopende filosofieën, wetenschappelijke theorieën en sociale praktijken.

Negatief eugenetisch beleid varieert van segregatie, gedwongen sterilisatie tot euthanasie. Positief eugenetisch beleid bestaat uit beloningen of bonussen voor geschikt bevonden ouders die meer kinderen krijgen. Spermabanken hanteren maatstaven voor de genetische kwaliteit van de donors. Eugenetica is in strijd met de in de tweede helft van de 20ste eeuw ontwikkelde mensenrechten en antidiscriminatiewetgeving. Aangezien eugenetica in verband wordt gebracht met de Holocaust en het nazistische sterilisatiebeleid is het onderwerp in veel landen een politiek taboe.

Cesare Lombroso en de criminologie

Lombroso baseerde zijn theorie op onderzoek onder duizenden gevangenen. Zijn theorie legt een verband met de evolutietheorie. Criminaliteit, zo stelde Lombroso, was iets primitiefs dat vanzelf zou verdwijnen wanneer de evolutie haar gang zou kunnen gaan. Mensen die ernstige misdaden begingen, waren in deze opvatting individuen die erfelijke eigenschappen bezaten die de meeste mensen tijdens de evolutie zijn kwijtgeraakt. In plaats van te evolueren, degenereerden zij. Omdat Lombroso zijn theorie baseerde op zijn 'vermeende' kennis van natuur van de mens, noemen we zijn opvattingen ook wel de antropologische school. De theorie van Lombroso sloot aan bij het toentertijd algemene geloof dat men het karakter van een persoon aan zijn uiterlijk kon aflezen. Mooie mensen hadden een beter karakter dan lelijke. Dit ging dan gepaard met het idee dat het blanke ras superieur was en de niet-blanken crimineel waren.

Als onderdeel van deze les zullen de leerlingen het gedicht 'The White Man's Burden' van Rudyard Kipling bestuderen. Hieronder wordt het gedicht weergeven met de Nederlandse vertaling.

Charles Darwin ontleent zijn roem aan zijn theorie dat de evolutie van soorten wordt gedreven door natuurlijke selectie. Het bestaan van evolutie werd omstreeks 1850 al door een groot deel van de wetenschappelijke gemeenschap geaccepteerd. De acceptatie van natuurlijke selectie als aandrijvend mechanisme liet langer op zich wachten maar is tegenwoordig onomstreden.

Zijn boek On the Origins of Species is de basis voor vele wetenschappers die het verschil in de menselijke ras verklaarden.

Het sociaal- darwinisme komt ook voort uit zijn werk en heeft zich ontwikkeld tot een op zichzelf staand theorie. Welke door vele dictatoren en andere nationalistische personen werd gebruikt.

Charles Darwin (1809), de grondlegger van de evolutietheorie.

Door Galtons' werk Hereditary Genius uit 1869 werd de historiometrie zeer populair. Dit werk was ook het begin van Galtons gedachtenvorming aangaande eugenetica en erfelijkheid. Aan de statistiek voegde Galton in de jaren 1870 en 80 de eerste beschrijving en uitleg toe van statistische kernbegrippen als regressie en correlatie, alsmede het fenomeen regressie naar het gemiddelde. Ook was hij de pionier van de term nature vs nurture.

Francis Galton (1822), de grondlegger van de moderne eugenetica.

Cesare Lombroso (1835), de vader van de criminologie.

Hij is de grondlegger van de positivistische stroming in de criminologie. Lombroso keerde zich tegen de gevestigde klassieke school van criminologie, die stelde dat misdaad een onlosmakelijk onderdeel was van de menselijke natuur. Volgens Lombroso was criminaliteit niet 'normaal' zoals de klassieke school beweerde, maar een afwijking. Hij wilde aantonen dat misdadigheid erfelijk bepaald was, en baseerde zich op concepten uit de fysiognomie, vroege eugenetica, psychiatrie en het sociaal darwinisme. Volgens Lombroso bestaat er zoiets als een geboren crimineel. Wie een geboren crimineel was, kon worden vastgesteld door lichamelijke kenmerken die een misdadiger aanduiden als wild.

Hoewel het gedicht een gemengde boodschap over het opkomende imperialisme van de VS bevat, lijkt het op het eerste gezicht een oproep tot het koloniseren van "minder beschaafde" volkeren door de westerse mogendheden. Amerikaanse imperialisten gebruikten het gedicht "The White Man's Burden" als een rechtvaardiging voor het veroveren van nieuwe gebieden.

Hieronder zie je nog eens de scène van de film Twelve year's a slave. De scène gaat over het superieuriteitsgevoel van de blanke bevolking.

Samenvattend
In deze les heb je geleerd welke theorieën belangrijk waren voor het wetenschappelijk racisme van de 19e en de 20e eeuw en welke personen de meeste invloed hebben gehad op het racistische karakter van de samenleving toendertijd. Je bezit nu voldoende kennis over concepten zoals ras, de geschiedenis en ontwikkeling van de rassenwetenschap. Je weet voldoende over de verantwoording van de slavernij en kolonialisme. Je bent je nu ervan bewust van de ontwikkeling van het wetenschappelijk racisme en de gevolgen ervan.

Test je kennis over de lesstof door de proeftoets te maken! Deze is te vinden onder het kopje "More".

Als je nog meer wilt weten over het onderwerp dan zijn de onderstaande bronnen misschien wel interessant:

De Rooy, P., ‘Of Monkeys, Blacks and Proles: Ernst Haeckel’s Theory of Recapitulation’. In: Jan Breman (ed.),Imperial Monkey Business: Racial Supremacy in Social Darwinist Theory and Colonial Practice, Amsterdam: VU University Press 1990.
Dennis, R.M., 'Social Darwinism, scientific racism, and the metaphysics of race', Journal of Negro Education, nr. 64 (1995) p. 243-252.
Gasman, D., 'Haeckel’s Monism and the Birth of Ideology' , New York: Peter Lang 1998.
Guillory, J.D., 'The pro- slavery arguments of Dr. Samuel A. Cartwright', Louisiana history, nr. 9 (1968) p.208-227.
Hoover, D.W., 'Paradigm Shift: The history of Race in the 1920s and the 1930s', Conspectus of History, nr. 1.7 (1981) p. 82-100.